การที่คณะแพทยศาสตร์ในประเทศไทยจัดอยู่ในระดับปริญญาตรีเพียงอย่างเดียว เป็นเพราะระบบการศึกษาทางการแพทย์ของไทยมีโครงสร้างเฉพาะที่แตกต่างจากบางประเทศ โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. โครงสร้างการศึกษาแพทย์แบบ “ปริญญาตรีต่อเนื่อง” (6 ปี)
ระบบการศึกษาไทย:
- นักเรียนสามารถเข้าเรียนแพทย์หลังจบมัธยมปลาย (ไม่ต้องมีปริญญาตรีก่อน)
- เรียนต่อเนื่อง 6 ปี ได้รับ วุฒิแพทยศาสตรบัณฑิต (พ.บ.) ซึ่งถือเป็นระดับปริญญาตรี
- หลังจบต้องฝึกปฏิบัติงานเป็นแพทย์ประจำบ้าน (Internship) และสอบใบอนุญาตประกอบวิชาชีพ
เปรียบเทียบกับต่างประเทศ:
- แบบไทย: ปริญญาตรี (6 ปี) → ฝึกงาน → สอบใบอนุญาต → ทำงาน/เรียนต่อเฉพาะทาง
- แบบอเมริกา: ปริญญาตรี (4 ปี) → เรียนแพทย์ (M.D. 4 ปี) → ฝึกงาน → สอบใบอนุญาต
2. เหตุผลที่แพทย์ไทยเป็นระดับปริญญาตรี
(1) โครงสร้างประวัติศาสตร์
- ระบบแพทย์ไทยพัฒนาตามแบบ อังกฤษและยุโรป ที่ให้เรียนแพทย์เป็นหลักสูตรปริญญาตรี (เช่น MBBS ในอังกฤษ)
- สมัยก่อนไม่จำเป็นต้องมีปริญญาตรีก่อน เน้นการเรียนแบบบูรณาการตั้งแต่พื้นฐานจนถึงคลินิก
(2) การจัดการศึกษาที่เป็นเอกภาพ
- หลักสูตร 6 ปี ออกแบบให้ครอบคลุมทั้ง พื้นฐานวิทยาศาสตร์การแพทย์ (ปี 1-3) และ ฝึกปฏิบัติในโรงพยาบาล (ปี 4-6) โดยไม่ต้องแยกเป็นระดับปริญญาโท/เอก
(3) ข้อกำหนดของสภาวิชาชีพ
- สภาการแพทย์ไทย กำหนดให้ปริญญาแพทย์เป็นระดับปริญญาตรี เพื่อให้สอดคล้องกับกฎหมายการประกอบวิชาชีพ
3. การศึกษาต่อหลังปริญญาตรีแพทย์
แม้ว่าปริญญาแพทย์ในไทยจะเป็นระดับปริญญาตรี แต่แพทย์สามารถศึกษาต่อในระดับสูงขึ้นได้ เช่น:
- ประกาศนียบัตรบัณฑิตชั้นสูง (วุฒิบัตร): การเรียนเฉพาะทาง (Residency) 3-5 ปี เช่น ศัลยกรรม, อายุรกรรม
- ปริญญาโท/เอก: สาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์, สาธารณสุข, การบริหารโรงพยาบาล (แต่ไม่ใช่หลักสูตรแพทย์คลินิก)
4. เปรียบเทียบกับประเทศอื่น
| ประเทศ | โครงสร้างการศึกษาแพทย์ |
| ไทย | ปริญญาตรี (6 ปี) → ฝึกงาน → ใบอนุญาต |
| สหรัฐอเมริกา | ปริญญาตรี (4 ปี) → M.D. (4 ปี) |
| อังกฤษ | MBBS (5-6 ปี) → ฝึกงาน |
| ออสเตรเลีย | MBBS (6 ปี) หรือ MD (4 ปีหลังปริญญาตรี) |
5. เปลี่ยนเป็นปริญญาโท/เอกได้ไหม?
- ปัจจุบันมีบางมหาวิทยาลัยในไทยเสนอหลักสูตร M.D. (Doctor of Medicine) เป็นระดับปริญญาโท (เช่น หลักสูตรนานาชาติ) แต่ส่วนใหญ่ยังคงใช้ระบบ 6 ปีแบบเดิม
- การเปลี่ยนโครงสร้างทั้งระบบอาจกระทบกฎหมายและมาตรฐานการรับรองวิชาชีพ
คณะแพทยศาสตร์ไทยเป็นระดับปริญญาตรีเพราะโครงสร้างการศึกษาที่ออกแบบมาให้เรียนต่อเนื่อง 6 ปี หลังมัธยมปลาย เพื่อผลิตแพทย์เข้าสู่ระบบสาธารณสุขได้เร็ว และสอดคล้องกับข้อกำหนดทางประวัติศาสตร์และกฎหมายของไทย แม้จะเรียกว่า “ปริญญาตรี” แต่ความรู้และทักษะเทียบเท่ากับแพทย์ในต่างประเทศที่เรียนระดับสูงกว่าปริญญาตรี